Het eerste nationale park dat de Habarireiziger in Oeganda bezoekt, is meestal Murchison Falls National Park. Dit park ligt in het in het noordwesten van Oeganda en is één van de oudste nationale parken van het land. De naam is ontleend aan de Murchison Falls, de bekende waterval van circa 40 meter hoogte. Hier perst de Victorianijl zich met donderend geweld door een 8 meter nauwe kloof.

Murchison Falls National Park is in 1926 gesticht als jachtreservaat. In 1952 kreeg het de status van nationaal park. Het is 3.840 km2 groot en is daarmee het grootste nationale park van Oeganda. De Victorianijl die naar het Albertmeer stroomt, doorsnijdt Murchison Falls National Park. Vervolgens stroomt die als Albertnijl weer verder naar de Middellandse Zee. Murchison Falls National Park ligt bovendien aan het noordelijke einde van de Albertine Rift Valley (Centraal Afrikaanse slenk). Het vormt de kern van de Murchison Falls Conservation Area. Hier maken ook Bugungu en Karuma Wildlife Reserves en Budongo Forest Reserve deel van uit.

De Murchison Falls zijn door de eerste Europese bezoekers Samuel en Florence Baker (1864) vernoemd naar Sir Roderick Murchison. Dit was de toenmalige president van de Royal Geographical Society. Tijdens het regime van Idi Amin veranderden de Murchison Falls officieel van naam. De bedoeling hiervan was om de herinneringen aan het koloniale bewind van de Engelsen uit te wissen. De nieuwe naam werd Kabarega Falls, vernoemd naar één van de oude koningen van Bunyoro. Tegenwoordig vindt u de naam Kabarega Falls soms nog op oude kaarten. In het algemeen gebruikt men echter de naam Murchison Falls.

Video: Oeganda Tourism Board

De donkere jaren van Murchison Falls National Park

Rond 1960 werd het voortbestaan van het park ernstig bedreigd door de enorme hoeveelheid dieren. Vooral de ruim 14.000 savanneolifanten, met soms kuddes van 500 dieren, richtten een enorme ravage aan de begroeiing aan. Volgens de autoriteiten was er eigenlijk maar plaats voor 3.500 olifanten! Ook de enorme aantallen Afrikaanse buffels (25.600), Oeganda kobs (30.000), Jacksons hartebeesten (16.000), wrattenzwijnen (11.000) en nijlpaarden (ruim 14.000) deden de planten van het park geen goed.

Ten tijde van Amin werd er op grote schaal gestroopt. Daardoor verdwenen dieren als de witte en zwarte neushoorn en Afrikaanse wilde hond. Ook namen de aantallen hoefdieren enorm af. In de tijd na het afzetten van Amin gebruikte men Murchison Falls National Park als natuurlijke voorraadkamer. Dit gebeurde door enerzijds de guerilla’s en anderzijds de Oegandese militairen. Pas vanaf 1990 begon de wederopbouw van het park. Van de 30.000 Oeganda kobs waren er rond 1990 nog maar 6.000 over. Wrang genoeg heeft de vegetatie wel de tijd gehad om te herstellen. De aantallen grote zoogdieren zijn zich aan het herstellen, maar het peil van voor de slachting is nog niet bereikt. Murchison Falls National Park behoort op dit moment toch weer tot één van de mooiste parken van Oeganda.

Een olievondst als nieuwe dreiging

Een nieuwe bedreiging voor het park vormt de vondst van een enorme voorraad olie onder het Albertmeer. Deze bron is gevonden op de grens met de Democratische Republiek Congo. Hoewel de olie welvaart kan brengen voor de bevolking van Oeganda, zal het landschap en het milieu op en rond het Albertmeer waarschijnlijk voor altijd veranderen. Als we alle ontwikkelingen in de Nigerdelta in Nigeria zien, kunnen we alleen maar somber zijn over de toekomst. Hoe sussend en geruststellend de woorden van Tullow Oil ook moge zijn, dat er zorgvuldig te werk zal worden gegaan.

De landschappen van het park

De Victorianijl deelt het park in twee nagenoeg gelijke delen. Het noordelijke gedeelte bestaat uit savanne begroeid met borassus palmen, acacia’s en ooibossen. In zuidelijke gedeelte is voornamelijk dicht bebost terrein en oerwoud te vinden. In de Nijldelta, het gedeelte waar de Victorianijl in het Albertmeer stroomt, bevinden zich uitgestrekte moerassen met riet en papyrus.
Murchison Falls National Park is ten opzichte van de andere Oegandese nationale parken laaggelegen, zo tussen de 619 en 1.292 meter.

De gevarieerde dierenwereld van Murchison Falls National Park

Murchison Falls National Park is bekend om zijn enorme diversiteit aan dieren. Het park herbergt maar liefst 76 soorten zoogdieren, waaronder gevlekte hyena, gestreepte jakhals, Afrikaanse buffel, savanneolifant, nijlpaard, leeuw, luipaard, jachtluipaard, defassa waterbok, oribi, Rothschilds giraffe, Jackson’s hartebeest, bosbok en wrattenzwijn. De Oeganda kob, een antilope, komt er in grote aantallen voor. Het is één van de dieren die op het wapen van Oeganda voorkomen. Uiteraard vindt u ook kleinere zoogdiersoorten in Murchison Falls National Park, zoals grondeekhoorns, verschillende muizen en ratten, en mangoestes.

Ook de primaten zijn rijkelijk vertegenwoordigd in Murchison Falls National Park. Op de savanne en in de beboste gebieden kunt u groepen groene bavianen en groene meerkatten tegenkomen. In de beboste gedeelten leven oostelijke franjeapen, roodstaartmeerkatten en diadeemmeerkatten. Sommige van deze primaten kunt u ook langs de oevers van de Victorianijl tegenkomen. In de zuidelijk gelegen stukken oerwoud leven chimpansees.

Murchison Falls National Park is ook één van de weinige nationale parken in Oeganda waar u huzaarapen kunt zien. Deze apensoort, die alleen op de savanne leeft, is de snelste aap van Afrika en haalt snelheden tot 55 km per uur!

Van de reptielen zijn vooral de nijlkrokodil en nijlvaraan bekende vertegenwoordigers, maar ook de kolonistenagame met zijn karakteristieke blauwe en rode uiterlijk. Van de nijlkrokodil kunt u enorme exemplaren tegenkomen. Krokodillen met een lengte tussen de vier en vijf meter zijn geen uitzondering. De Victorianijl is namelijk zo voedselrijk dat ze alleen maar hoeven te wachten tot er iets eetbaars voorbijkomt. Dit kan een nijlbaars zijn, maar ook een onvoorzichtige antilope die zich aan de oever waagt om te drinken. En voor een voorbij drijvend dood nijlpaard halen ze hun neus ook niet op.

De noordelijke witte neushoorn, een tragedie

Neushoorns zult u in Oeganda helaas in het wild niet meer tegenkomen. Door de burgeroorlog en stroperij is de noordelijke witte neushoorn sinds 1979 uit Oeganda verdwenen. Wereldwijd leven er nog maar 6 vertegenwoordigers van deze ondersoort van de witte neushoorn. U vindt ze in twee dierentuinen in de Verenigde Staten en Tsjechië.

In 1997 is een initiatief gestart om de witte neushoorn in Oeganda te herintroduceren. Het ZIWA Rhino Sanctuary heeft een fokprogramma opgezet met zuidelijke witte neushoorns, de andere ondersoort van de witte neushoorn. In 2005/2006 werden de eerste zes neushoorns uitgezet in een 7.000 ha groot privégebied dat bestaat uit savanne en bos. ZIWA ligt op de weg van Kampala naar Murchison Falls National Park en een bezoek maakt onderdeel uit van verschillende reizen in Oeganda.